Czy Twoja firma jest rentowna?

Rozpatrując rentowność naszej działalności gospodarczej, powinniśmy skupić się na dwóch jej podstawowych aspektach: rentowności finansowej oraz efektywności wykorzystania majątku przedsiębiorstwa.


Rentowność finansowa

Rentowność finansowa jest odniesieniem poszczególnych rodzajów zysków wypracowywanych przez firmę do wartości jej przychodów. Do wyboru mamy tutaj różnorodne rodzaje dochodów wypracowywanych przez przedsiębiorstwo na poszczególnych szczeblach rachunku zysków i strat: zysk brutto ze sprzedaży, zysk operacyjny, zysk na działalności gospodarczej, zysk brutto czy zysk netto.
W uproszczeniu możemy przyjąć, że ogólnym wzorem na obliczenie rentowności finansowej jest odniesienie wypracowanego przez firmę zysku do osiągniętych przychodów ze sprzedaży. Upraszczając, możemy stwierdzić, że rentowność pokazuje nam, ile groszy zysku przynosi nam każda złotówka sprzedaży naszej firmy.
Za pomocą rentowności finansowej możemy badać przede wszystkim zależności zachodzące między przychodami, 
a kosztami firmy. W przeciwieństwie do niektórych innych wskaźników – gdzie za optymalny poziom uznaje się pewien przedział lub wartość graniczną – przy interpretacji rentowności nie powinniśmy mieć żadnych problemów. Generalna zasada dotycząca rentowności mówi, że im wyższa rentowność firmy, tym korzystniej dla firmy.


Rentowność ze sprzedaży

Najbardziej ogólnym wskaźnikiem rentowności jest rentowność brutto ze sprzedaży (RBZS). Wskaźnik ten obliczamy za pomocą następującego równania:

RBZS = zysk (strata) brutto ze sprzedaży / przychody netto ze sprzedaży

Zysk brutto ze sprzedaży to różnica między przychodami netto ze sprzedaży, a kosztem sprzedanych produktów, towarów i materiałów. Wskaźnik ten określa, ile groszy kosztów związanych z zakupem surowców, materiałów czy energii przypada na złotówkę sprzedaży.
Kolejnym wskaźnikiem rentowności jest rentowność na sprzedaży (RNS). Obliczamy go za pośrednictwem następującego wzoru:

RNS = zysk (strata) na sprzedaży / przychody netto ze sprzedaży

Zysk na sprzedaży to zysk brutto ze sprzedaży pomniejszony o koszty sprzedaży oraz koszty ogólnego zarządu.


Rentowność działalności operacyjnej i gospodarczej

Jednym z najważniejszych rodzajów rentowności jest wskaźnik rentowności na działalności operacyjnej (RO). Rentowność ta określa, czy podstawowa działalność firmy przynosi dochody.
Zysk na działalności operacyjnej to nic innego jak zysk na sprzedaży skorygowany o saldo pozostałych przychodów 
i kosztów operacyjnych. Pozostałe przychody operacyjne to: zysk ze sprzedaży niefinansowych składników majątku przedsiębiorstwa (głównie nieruchomości oraz maszyn 
i urządzeń) oraz otrzymane dotacje. Pozostałe koszty operacyjne to: strata ze sprzedaży niefinansowych składników majątku oraz aktualizacja wartości aktywów niefinansowych.


Rentowność operacyjną (RO) obliczamy:

RO = zysk (strata) na działalności operacyjnej / przychody netto ze sprzedaży

Kolejnym etapem badania rentowności przedsiębiorstwa jest określenie rentowności na działalności gospodarczej (RNDG). Zysk na działalności gospodarczej to inaczej zysk operacyjny powiększony o przychody finansowe i pomniejszony o koszty finansowe.
Do przychodów finansowych zaliczamy otrzymane przez firmę dywidendy od innych podmiotów, odsetki od udzielonych innym firmom pożyczek, zysk z lokat bankowych, zysk ze sprzedaży inwestycji własnych lub aktualizacji wartości inwestycji. W skład kosztów finansowych wchodzą natomiast zapłacone przez firmę odsetki, strata za zbycia inwestycji lub aktualizacja wartości inwestycji.
Wskaźnik ten obliczany jest następująco:

RNDG = zysk (strata) na działalności gospodarczej / przychody netto ze sprzedaży


Rentowność brutto i netto

Czyniąc naszą analizę coraz bardziej szczegółową, przechodzimy do kolejnego poziomu: rentowności brutto (RB). Zysk brutto tworzony jest w firmie poprzez skorygowanie zysku na działalności gospodarczej o zyski i straty nadzwyczajne. Obliczamy go następująco:

RB = zysk (strata) brutto / przychody netto ze sprzedaży

Szczególnie ważną dla właścicieli, udziałowców lub akcjonariuszy firmy jest jej rentowność netto (RN). To właśnie ten rodzaj rentowności określa ostateczny bilans pomiędzy poniesionymi przez firmę kosztami w tym zapłaconym podatkiem dochodowym a wartością sprzedaży firmy. Zysk netto jest bowiem przeznaczany przez firmę albo na wypłatę dywidendy dla właścicieli albo na zwiększenie kapitałów własnych firmy, a następnie na inwestycje.
Zysk netto bowiem powinien być obok amortyzacji środków trwałych oraz kapitałów obcych (kredytów i pożyczek) głównym dostarczycielem kapitału właśnie dla nowych inwestycji firmy.


Rentowność netto obliczamy zatem następująco:

RN = zysk (strata) netto / przychody netto ze sprzedaży

Efektywność wykorzystania majątku

Rentowność majątku określa efektywność wykorzystania zasobów majątkowych firmy. W skład tej grupy wskaźników wchodzą trzy podstawowe:
•    rentowność kapitału całkowitego,
•    rentowność aktywów,
•    rentowność kapitałów własnych.
Pierwszy z wymienionych wskazuje na efektywność całości zaangażowanego w firmie kapitału bez względu na rodzaj struktury kapitałowej, czyli jego pochodzenie.
Rentowność kapitału całkowitego (ROC) możemy wyrazić następującym wzorem:

ROC = ((zysk netto + zapłacone odsetki) + (1 - stopa podatkowa)) / przeciętny stan kapitału całkowitego

Cechą charakterystyczną tego wskaźnika jest uwzględnienie w liczniku zysków wypracowanych przez właścicieli firmy (zysk netto) powiększonych o odsetki, czyli zyski wierzycieli udostępniających kapitał obcy.
Interpretacja tego wskaźnika nie powinna nastręczać zbyt wielu kłopotów. Im większa wartość tego wskaźnika, tym efektywniej wykorzystywane są zasoby kapitałowe firmy.
Drugi z parametrów, wskaźnik rentowności aktywów firmy (ROA) określa efektywność kapitałów przynależnych do właścicieli firmy. Wskaźnik ten obliczamy, podstawiając dane do następującego wzoru:

ROA = zysk netto / przeciętny stan aktywów

Podobnie jak w przypadku poprzedniego wskaźnika: im wyższa jego wartość, tym korzystniej dla kondycji finansowej firmy; zwłaszcza w sytuacji, kiedy wskaźnik ten systematycznie, z roku na rok, podnosi swoją wartość.
Ostatni z parametrów to rentowność kapitałów własnych (ROE). Wskaźnik ten określa, jak efektywnie wykorzystywane są kapitały wniesione przez właścicieli firmy. Obliczamy go następująco:

ROE = zysk netto / przeciętny stan kapitałów własnych

Interpretacja rentowności kapitałów własnych jest identyczna jak w przypadku dwóch poprzednich wskaźników.
Interpretując wysokość wskaźnika rentowności kapitałów własnych, zwłaszcza przy porównaniach z innymi podmiotami gospodarczymi, należy jednak zachować daleko posuniętą ostrożność. Wskaźnik ten będzie często przyjmował wartości bardzo wysokie, zbliżające się do 100 proc. Na pierwszy rzut oka tak wysoka wartość może więc świadczyć 
o niezwykłej wręcz jej efektywności. Może, choć nie musi.
Nadspodziewanie wysoka wartość wskaźnika może się bowiem pojawić również w jednej z dwóch niekorzystnych dla przedsiębiorstwa sytuacji. Po pierwsze: wówczas gdy firma jest niedokapitalizowana; po drugie, gdy skala prowadzonej przez nią działalności znacząco wykracza ponad jej możliwości kapitałowe. Innymi słowy mówiąc, w przypadku gdy jest firmą zależną od innego, większego podmiotu gospodarczego, który w miarę potrzeby dostarcza niezbędnego kapitału do dalszego jej sprawnego funkcjonowania.

Gazeta Małych i Średnich Przedsiębiorstw